Biết cách chỉnh dây cho đàn guitar rất quan trọng, vì dù bạn có giỏi chơi guitar đến thế nào, nếu cây đàn của bạn bị sai dây, nó sẽ không tạo ra được âm thanh tốt. Với bài học guitar cơ bản này, bạn sẽ có tất cả mọi thứ bạn cần biết để chỉnh dây đàn guitar của mình. Tôi sẽ chia bài học này thành 3 phần: Lý thuyết chỉnh dây, Lên dây guitar với máy lên dây điện tử, và Lên dây guitar của bạn bằng tai.
Lý Thuyết Chỉnh Dây
Bảng chữ cái âm nhạc: Bạn đã được học tên của các dây mở trên cây đàn guitar, đó là E-A-D-G-B-E. Điều tiếp theo bạn cần ghi nhớ là bảng chữ cái âm nhạc tự nhiên, đơn giản nhưng cần thiết. Bảng chữ cái âm nhạc tự nhiên bao gồm bảy chữ cái đầu tiên của bảng chữ cái thông thường, là A-B-C-D-E-F-G.
Kí hiệu Giáng (b): Biểu tượng trông giống chữ 'b' viết thường là biểu tượng giáng, và khi nó ở cạnh một nốt nhạc, có nghĩa là nốt nhạc đó có cao độ thấp hơn ½ cung. Khi chúng ta nói dây bị giáng (flat) khi chỉnh dây đàn guitar, có nghĩa là cần phải chỉnh cao độ của các nốt nhạc lên một chút.
Kí hiệu Thăng (#): Biểu tượng này, khi ở cạnh một nốt nhạc, sẽ làm cao độ của nốt đó tăng lên ½ cung. Khi ta nói dây bị thăng (sharp) khi chỉnh dây đàn guitar, có nghĩa là nốt nhạc đang hơi cao và phải hạ cao độ xuống.
Khi sử dụng một máy lên dây điện tử, có một vài cách cho bạn biết nếu một nốt nhạc đang bị cao hơn hay thấp hơn bình thường. Một cách là đèn tín hiệu, sẽ bị lệch sang trái nếu nốt bị giáng và cần phải chỉnh lên một chút. Nếu đèn lệch sang phải, nốt nhạc của bạn đang bị cao và cần phải chỉnh xuống. Một số máy lên dây điện tử có thể sử dụng kim, hoạt động giống như đèn.
Lưu ý #1: Hãy chắc chắn rằng bạn đang chỉnh đúng chốt dây. Ví dụ, nếu bạn muốn điều chỉnh dây D (Rê), hãy dò dọc theo dây D lên đến đầu đàn (headstock) nơi bạn có thể thấy chính xác chốt để chỉnh dây đó. Nếu không, bạn có thể vô tình vặn chốt dây A (La), tự hỏi tại sao dây D của mình không thay đổi, và cuối cùng làm đứt dây A của cây đàn. Luôn đảm bảo bạn đang vặn đúng chốt cho dây cần chỉnh.
Lưu ý #2: Nếu bạn nghĩ mình đang chỉnh dây quá cao hoặc quá xa, rất có thể bạn đang làm vậy. Tôi khuyên bạn nên dừng lại, vặn dây về vị trí cũ, và bắt đầu lại. Một cách tốt là thử đánh bất kỳ dây nào với máy lên dây, tìm hiểu xem cần vặn nhiều hay ít để chỉnh cao độ, và làm quen với dây đó.
Lên Dây Đàn Guitar Với Máy Lên Dây Điện Tử (Electronic Tuner)
Hiện nay có rất nhiều công cụ chỉnh dây khác nhau bạn có thể lựa chọn. Có máy lên dây dạng kẹp (clip-on), máy lên dây cầm tay (handheld), máy lên dây dạng bàn đạp (pedal), và ứng dụng lên dây đàn cho điện thoại thông minh/máy tính bảng. Bạn có thể chọn bất kì loại máy lên dây nào (chỉ cần 300 – 400 nghìn đồng là có thể mua được một loại tốt), hoặc thậm chí có rất nhiều ứng dụng miễn phí trên điện thoại thông minh bạn có thể tải về.
Hiệu chỉnh máy lên dây: Trước tiên, nếu có một thiết lập hiệu chuẩn trên máy lên dây, hãy chắc chắn rằng nó được đặt ở A 440 Hz. Đây là tần số lên dây tiêu chuẩn và nếu bạn không chỉnh dây theo nó, cây đàn guitar của bạn sẽ có âm thanh hơi khác biệt với mọi người.
Bước #1: Đầu tiên bạn sẽ vặn chỉnh mỗi dây về đúng tên nốt của nó.
Bước #2: Khi máy lên dây đã hiển thị đúng tên nốt nhạc cho dây bạn đang chỉnh, bạn sẽ chỉnh cho dây chính xác hơn bằng cách từ từ vặn chốt cho đến khi kim của máy lên dây chỉ vào chính giữa nốt đó. Có một mẹo nhỏ ở đây là chỉnh dây cao hơn bình thường một chút, vì nó sẽ giữ dây đàn ở đúng cao độ trong thời gian dài hơn.
Bước #3: Khi bạn đã chỉnh xong tất cả các dây, hãy kiểm tra lại một lần nữa với đàn acoustic. Vì đàn guitar acoustic được làm bằng gỗ, việc thay đổi độ căng của một dây có thể ảnh hưởng một chút đến các dây khác.
Lên Dây Đàn Guitar Bằng Tai
Điều này nghe có vẻ khá đáng sợ, đặc biệt là đối với những người không có nền tảng tốt về âm nhạc, nhưng tôi sẽ cho bạn một phương pháp giúp bạn lên dây cho cây đàn guitar của mình ngay cả khi không có máy lên dây. Chỉ cần 1 dây đàn đúng cao độ, bạn có thể tự chỉnh các dây còn lại với Phương Pháp Lên Dây Phím Thứ 5.
Phương Pháp Lên Dây Phím Thứ 5
Dây Mi trầm (Low E): Với phương pháp này, dây Mi cần phải được chỉnh đúng cao độ rồi. Bạn có thể dùng đàn piano, một cây đàn guitar khác, hoặc lên mạng để tìm âm thanh chuẩn của dây này.
Dây La (A): Bắt đầu bằng việc đi đến phím thứ 5 của dây Mi trầm, đó là một nốt La. Vì dây thứ năm là dây La, nó sẽ có âm thanh tương tự như nốt trên phím thứ 5 của dây Mi trầm.
Dây Rê (D): Tiếp theo chúng ta cần chỉnh dây Rê, nên ta sẽ đi đến phím thứ 5 của dây La là nốt Rê. Một lần nữa, dây Rê phải có âm thanh giống như nốt Rê trên dây La.
Dây Sol (G): Tương tự như trên, sử dụng phím thứ 5 của dây Rê.
Dây Si (B): Chỉnh dây Si có một chút khác biệt. Ta cần sử dụng phím thứ 4 của dây Sol thay vì phím thứ 5, vì đó mới là nốt Si.
Dây Mi cao (High E): Với dây này ta lại dùng cách cũ, đó là chỉnh dây Mi cao cho âm thanh giống với nốt Mi trên phím thứ 5 của dây Si.
Cuối cùng, kiểm tra lại các dây như khi sử dụng máy lên dây điện tử.
